کد مطلب:43089 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فراز 3 تا 7 خطبه 86 كه در آن امام علي دربارة علم خدا به پنهان و باطن مردم ايراد فرموده، چيست؟

[خداوند سبجان به پنهانيهاي درون مردم دانا و بر آنچه كه در باطنهاي مردم ميگذرد آگاه است. احاطة (مطلق) بر هر چيزي و غلبة (مطلق) بر هر موجود و قوّت و سلطة (مطلقه) بر همة اشياء از آن او است].
مفاهيم ظاهر و باطن، و پرده و روي پرده و پشت پرده، بالا و زير، داخل و خارج، پس و پيش و ديروز و امروز و فردا، همة اين گونه مفاهيم بازگو كنندة موضع گيريهاي انسان در برابر انواعي از سطوح هستي بوده، بعضي از آنها مانند ظاهر و روي پرده و بالا و خارج و امروز قابل مشاهده و ارتباط مستقيم و يا غير مستقيم ميباشند و بعضي ديگر قابل مشاهده نيستند، اين امور براي ذات اقدس بهيچ وجه مطرح نيستند، چنانكه علم حضوري آدمي بر من خويشتن بالاتر از مفاهيم فوق ميباشد.
بنابراين، براي خداوند متعال صورت و معني و ظاهر و باطن و روي پرده و پشت پرده و درون و بيرون مطرح نيست، يعني اصلاً مرز مشخّص كنندهاي كه آن امور را از يكديگر جدا كند براي خدا وجود ندارد، زيرا خداوند بر همة سطوح اشياء احاطه و غلبه داشته و از يك موضع معيّن در آنها نمينگرد. آيات شريفة قرآني در موضوع مورد بحث فراوان است.
براي درك غلبة خداوندي بر همة اشياء توجّه بر دو حقيقت لازم است كه موجب روشن شدن معناي غلبة مطلق خداوندي بر همة اشياء ميباشد.
حقيقت يكم ـ دريافت عظمت خداوندي و كمال مطلق و وجوب وجود آن ذات اقدس است.
حقيقت دوم ـ تسليم محض موجودات عالم هستي از هر مقولهاي كه بوده باشند در برابر آن ذات اقدس است. اين نكته را بايد مورد دقّت قرار بدهيم كه دريافت و تصديق حقيقت يكم اگر در حدّ كامل بوده باشد، ضرورت تسليم همة موجودات عالم هستي نيز ثابت ميشود. براي توضيح معناي غلبة خداوندي روايتي از عليّبنموسيالرّضا عليهالسّلام وارد شده است كه آن را مطرح ميكنيم.
«و امّا اينكه خداوند پيروز مطلق است، بآن معني نيست كه بوسيلة تلاش و علاج و چارهجوئي (يا حيلهگري) و مدارا و مكرپردازي بر موجودات غلبه كند، چنانكه مردم در غلبه و پيروزي بر يكديگر بآن امور تمسّك مينمايند. و كسي از آنان كه روزي مغلوب بود، غالب ميگردد و كسي كه غالب بود مغلوب ميشود. ولي معناي قهر و غلبة خداوندي اينست كه همة آنچه كه مخلوق او هستند، لباس ذلّت و تسليم بر آفرينندة خود پوشيدهاند و با امتناعي اندك از آنچه خدا اراده كرده است، موجودات عالم هستي هرگز از فرمان كُنْ فَيَكُونُ يك چشم بهم زدن نميتوانند سرپيچي كنند. ولي كسي از ما انسانها كه به ديگري غالب ميشود بر آن مبنا كه گفتم و توصيف نمودم، ميباشد.»

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 13
آية الله محمدتقي جعفري